Олоҥхо Тыйаатырын саҥа испиэктээҕэ Улуу Даарын уус-уран идиэйэтэ

Бэҕэһээ, кулун тутар 3 күнүгэр, Олоҥхо Тыйаатырын туруоруутугар М.Шараборин-Кумаарап «Улуу Даарын» олоҥхотунан испиэктээх буолла.

Төрөөбүт тыл кэрэтин, эҥсилгэнин эппитигэр-хааммытыгар иҥэриннибит, артыыстарбыт талааннарын өссө төгүл сөхтүбүт! Дьиҥ сахалыы, уран эстиэтикэлээх сценографияны, көстүүмнэри көрөн харахпыт үөрдэ

Бу испиэктээххэ киһи сөҕө-махтайа көрөрө элбэх:

— сценография эриэккэстик, мындырдаан туруоруллубут. Үс дойдуга айан сюжета театр албаһынан, өҥ-дьүһүн көмөтүнэн бэрт динамикалаахтык көстөр. Олоҥхо үс куйаары курдаттыыр хабаана, дириҥэ тыйаатыр соччо киэҥэ да суох сыанатын чэрчитигэр уһулуччулаах маастарыстыба көмөтүнэн киэркэйэн-кэҥээн көстүбүтүн сөхтүбүт.
— саха олоҕу анаарыытыгар киин суолталаах өйдөбүллэр бэлиэ көстүүлэннилэр. Холобура, Аар Хатыҥ Дууп Мас орто дойду тулааһына буолан турар. Аан Тулааһын (Мировое древо) Куйаар киинэ буоларын, үс дойдуну ситимниирин билэбит. Бу испиэктээххэ хатыҥ мас буолар конструкция араас соруктаах: атын дойдуга көһөр портал да, уус кыһатын да курдук, бэл үөһээ дойду хаттыгаһын да быһыытынан туттулунна,
— испиэктээххэ сахаҕа тутаах суолталаах уус идэтин (кыһаны, уһаныы процеһын) бэрт кэрэхсэбиллээхтик көрдөрдүлэр.

Испиэктээх сүрүн персонаһа — Улуу Даарын. Кини ураты анала хара маҥнайгыттан быһаарыллан турар — бухатыыр буолар төлкөтүгэр 30 сыл устата утуйан туруу кини күүһүн-уоҕун, сир ньэгирин (энергиятын) ылыммыт кыаҕын бигэргэтэр

Сир стихиятын модун кыаҕын ылыммыт персонажтар, кэмнэрин-кэрдиилэрин кэтэһэн, хайа иһигэр, сир анныгар утуйа сытар бухатыырдар, хоруоллар аан дойду мифтэригэр ахтыллаллар. Онуоха барытыгар утуйуу архетиба күүһү-уоҕу, модун кыаҕы бэлиэтиир.

Маскулинноһы (эр киһи бэлиэтин) көрдөрөр символ, үҥүү, испиэктээх былаһын тухары хото туттуллар. Үҥүү өлөрөр-өһөрөр өйдөбүлүгэр утары функциялаах предметинэн бухатыыр айаана (муз.инструмент) буолар. Улуу Даарын утуйарыгар 30 сыл устата уобан сыппыт, бу хаппыт тиит маһа эмиэ туруору хайысханы (вертикаль) бэлиэтин көрдөрөр. Ол эрээри бухатыыр айаан маһа өлөрөр-өһөрөр, алдьатар анала суох, ураты уран тыаһы таһаарар айар-иэйэр инструмент быһыытынан көрдөрүллүбүтэ чахчы сырдык идиэйэни арыйда.
Талба талааннаах артыыстарбытын барыларын (Улуу Даарын- Д.Хойутаанап, Кыыс Кырынаастай- А.Алексеева) көстөр дьүһүннэрин, тутталларын-хапталларын, пластикаларын, куоластарын, таҥастарын-саптарын барытын хайҕыы, сэҥээрэ олордубут!

Доҕуһуол тыыннаах муусуката олус номоҕоннук иһилиннэ! Чахчы да, сахалыы тыас-уус, сахалыы тыл-саҥа алыптааҕын, эмтээҕин, ырааһын үгүс киһи этинэн-хаанынан, өйүнэн-мэйиитинэн истэ-билэ, иҥэринэ олордоҕо!

Олоҥхо тыйаатырыгар барҕа махталбытын этэбит — төрөөбүт тыл кэскиллэнэригэр, олоҥхоҕо, саха култууратыгар интэриэс күүһүрэригэр театр үлэтэ улахан суолталаах! Театр сыанатыттан этиллибит тыл, оонньоммут уобарас ааҕааччыга хас эмит төгүл суолтата дириҥээн, күүһүрэн тиийэрэ биллэр!

Фил.н.к., литературовед Саргылаана Ноева