Мария Михалева-Макино Олоҥхо тыйаатырын артыыһа. Бу эйгэҕэ кини номнуо бэһис сылын үлэлии, айа-тута сылдьар. Үөһээ Дьааҥы Боронугуттан төрүттээх Маша кыра эрдэҕиттэн айар дьоҕурдаах эбит: кини артыыс идэтин баһылыам да инниттэн ырыа айар этим, ол эрэн онно улаханнык умсугуйбатаҕым диэн билинэр.
Бу соторутааҕыта Мария саха дьоно эдэрдиин-эмэнниин сэргээн истэр ырыаһытын Китджаны кытта “Саха” НКИХ сылын ахсын ыытар “Үрдэл” бириэмийэтин кыайыылаахтарынан ааттаммыттара. Кинилэр “Аар саха” диэн ырыаны ааспыт сыл кыһыныгар сүрэхтээбиттэрэ. Ырыа киэҥ эйгэҕэ тахсаат, истээччи биһирэбилин ылбыта, онон “Үрдэлгэ” кыттар бырааптаммыта. Санатар эбит буоллахха, бу бырайыакка тэрийэр бөлөх кыттааччылары бэйэтэ талан таһаарар, оттон истээччилэр куоластаан бастыҥнары талаллар.
ЫСПЫРААПКА: Быйыл “Саха” НКИХ тэрийбит “Үрдэл” музыкальнай бириэмийэтэ тохсус төгүлүн ыытыллыбыта. Бу бырайыак сахалыы ырыаһыттары өйүүр, саҥа саҕалаан эрэр артыыстары киэҥ араҥаҕа билиһиннэрэр сыаллаах. Күрэххэ уопсайа 48 ырыа талыллар, олортон 24-дэ финалга киирэр. Оттон түмүктүүр түһүмэххэ дьон куоластааһынынан 12 номинациянан кыайыылаахтары быһаараллар
“Бириэмийэҕэ кыттыбыт ырыабытын мин бииргэ үөрэммит уолум, режиссер, артыыс, поэт Малик Тойтонов суруйбута. Кини уруккуттан олус үчүгэй хоһооннору айар, элбэх биллэр ырыа ааптара буолар. Малик тылларыгар суруллубут хас да ырыа “Үрдэлгэ” бириистээх миэстэҕэ тиксэ сылдьыбыта”, — диэн Мария кэпсээнин саҕалыыр.
“Ааспыт сыл сэтинньитигэр Малик миэхэ уонна Китджаҕа ырыа аныам этэ диэн студияҕа ыҥырбыта. Ол көрсүһүүгэ тиийбиппитигэр Саха сирин бастыҥ аранжировщиктарыттан биирдэстэрэ Андрей Федоров Китджаны кытта ырыа уста сылдьаллара. Онно тиийэн биир түүн устата биһиги ырыабытын оҥорон таһаарбыппыт, сарсыныгар сүрэхтээбиппит. Малик Тойтонов “Аар саха” диэн хоһоонугар Китджа бэйэтиттэн тыллары эбэн-сабан биэрбитэ, оттон матыыбын иккиэн толкуйдаабыппыт. Ол курдук ырыабыт түргэнник оҥоһуллан тахсыбыта”.
Мария этэринэн, бу ырыа – өбүгэлэрбититтэн кэлбит этитиилээх ырыа буолар: “Малик аптаах тыллаах поэт, кини олус талааннаах, ол энергетиката ырыабытыгар кытта биллэр. Холобура, мин тус бэйэм бу ырыаны ыллыырбар турукка киирэн тураммын Сир Ийэ уобараһын көрбүтүм. Сир Ийэ миэхэ үөһэттэн матыыбы ыыппыта, ону мин бэйэм нөҥүө таһаарбытым. Уопсайынан, Олоҥхо тыйаатырыгар үлэлиирим да быһыытынан миэхэ итинник матыыптаах, дьиҥ сахалыы тыыннаах ырыа-тойук наһаа чугас. Онон инникитин ырыа эйгэтигэр хаалар буоллахпына, ырыаларым бары сахалыы куттаах, тойук курдук буолуохтара дии саныыбын”.
Эрдэ этиллибитин курдук, Мария Олоҥхо театрын артыыһа. Кини олус элбэх чаҕылхай оруоллаах, киинэҕэ да холонуулаах. “Театрга биэс сыл устата араас оруолга боруобаламмытым. Сүрүн, бэлиэ оруолларбын ааттыыр эбит буоллахха, “Удаҕан кыргыттарыгар” Айгыр удаҕан, “Хардааччы Бэргэҥҥэ” Тамалакаан Куо, “Ала Булкуҥҥа” Үөмэрдээн удаҕан оруолларын толорбутум. Киинэҕэ эмиэ боруобаламмытым: “Бэйбэрикээн-2” киинэҕэ Тайаана Куону, “Агент Мамбо-2: Трупак” киинэҕэ Сахаайаны уонна бу сотору тахсаары турар “Лоокуут уонна Ньургуһун” киинэҕэ Ньургуһун оруолларын оонньообутум”, — диир артыыс.
Марияны дьон үксэ Макино диэн аатынан билэллэр. Кинини Макино диэн кыра эрдэҕиттэн ааттыыллар эбит: “Оскуолабытыгар хас да Маша баара, онон Макино диэн аат миэхэ судургутук иҥмитэ. 6 кылаастан ыла, корейскай дорамалары сөбүлүүрбүн иһин, итинник ааттыыр буолбуттара. Мин оҕо сылдьан куруук футболлаан тахсар этим, онуоха биир дорамаҕа Макино диэн ааттаах кыыс баара, кини мин курдук этэ: уолаттары кытта доҕордоһоро, футбол оонньуурун сөбүлүүрэ… онон киниэхэ майгыннатан миигин чугас дьүөгэм Макино диэн ааттаабыта. Билигин санаатахха, бу аатым дьылҕабын быһаарбыт эбит. “Мария” уонна “кино” диэн тыллар холбоспуттарын курдук мин киинэҕэ уһуллабын диэн доҕотторум бэлиэтээн эппиттэрэ”.
Айар куттаах дьон төһө ырыаны таһаарыахтарын, туох былааннаахтарын эрдэттэн таайан эппэттэрэ чахчы. Ол эрэн Мария инники былааннарыттан кыратык сэгэтэн биһиэхэ кэпсээтэ. “Хас ырыаны соторунан айан таһаарыахпытын былааннаан этэр кыахпыт суох, ол эрэн биир сыалбытын чуолкай кэпсиэхпин сөп. Биһиги “Үрдэлгэ” кыайбыт “Аар саха” ырыабытыгар клип устаары сылдьабыт. Онуоха “Үрдэлгэ” кыайбыт бириэмийэбит харчытын туһаныахпыт, бирииспитин үйэтитиэхпит диэн саныы сылдьабыт”, — Мария үллэстэр.
Эдэр ырыаһыкка, артыыска инникитин айар үлэтигэр ситиһиилэри баҕара хаалабыт!